NASZ PATRON

Ostatnie lata panowania

   Ostatnie 10 lat jego panowania wypełniła walka o dziedziczny tron dla synów; pertraktacje ze szlachtą na zjeździe brzeskim 1425, a następnie 1426 w Łęczycy nie dały rezultatów; 1429 na zjeździe w Łucku Władysław Jagiełło poparł starania Witolda o koronę litewską, którą po jego śmierci mieli dziedziczyć synowie króla, wkrótce jednak, pod naciskiem panów polskich (m.in. Z. Oleśnickiego, W. Oporowskiego), wycofał tę zgodę i 1430 wydał przywilej jedlnieński, uzyskując obietnicę elekcji na króla jednego z jego synów. Po śmierci Witolda 1430 Władysław mianował (bez zgody panów polskich) wielkim księciem litewskim Świdrygiełłę, który nie uznał zwierzchnictwa Korony i sprzymierzył się z Krzyżakami, co wywołało nową wojnę. Jesienią 1432 dokonano na Litwie zamachu stanu i nowy wielki książę litewski Zygmunt Kiejstutowicz uznał zwierzchność Władysława, a 1434 uzyskał od króla potwierdzenie swojej godności wielkiego księcia; nie uznał go Świdrygiełło, co oznaczało nowy podział Wielkiego Księstwa Litewskiego. Władysław II Jagiełło zmarł 1 VI 1434 w Gródku Jagiellońskim.

Ocena panowania

   Władysław był zręcznym politykiem, umiał dobierać współpracowników i doradców. Już w początku XV w. skupił wokół siebie grono wybitnych polityków i uczonych, wystawił kilka ważnych przywilejów, które zaważyły na strukturze wewnętrznej społeczeństwa polskiego (przywilej piotrkowski 1388, przywilej czerwiński 1422, przywilej jedlnieński 1430, przywilej krakowski 1433); dla przemian społeczeństwa litewskiego duże znaczenie miały przywileje z 1378 i 1413. Wielkie zasługi położył dla rozwoju Kościoła — prócz fundacji biskupstw w Wilnie i Miednikach organizował i uposażał biskupstwa na Rusi, troszczył się o klasztory i kościoły. Z jego imieniem wiąże się odnowienie 1400 i rozwój uniwersytetu krakowskiego. Polityka Władysława sprzyjała wyzwalaniu inicjatyw kulturalnych różnych grup społecznych; interesował się muzyką i malarstwem, sprowadził ruskich malarzy, których dzieła zdobiły kościoły w Gnieźnie, Sandomierzu, Wiślicy, Lublinie i Krakowie. Troszczył się o pokojowe współżycie wielonarodowej i wielowyznaniowej ludności swej wielkiej monarchii i kładł podwaliny pod jej świetny rozwój i międzynarodową pozycję.

Przez współczesnych Polaków był uważany za władcę sprawiedliwego, gorliwego chrześcijanina, który „jedynym był i drugiego nie miał sobie równego w życiu, jak i nawracaniu” (Mikołaj Kozłowski, 1434).

Źródło (tekst i zdjęcia): Encyklopedia PWN

https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Wladyslaw-II-Jagiello;3997044.html